Meme Kanseri Risk Faktörleri: Kontrol Edilemeyenler ve Değiştirilebilenler
Risk faktörlerini bilmek önemlidir; ancak unutmayın ki, bu faktörlerin birçoğuna sahip olmayan kişilerde de meme kanseri görülebilir.
Kontrol Edilemeyen Faktörler
Bazı faktörler, biyolojik süreçlerinizle veya genetiğinizle ilgilidir ve değiştirilemez. Eğer bu riskleri taşıyorsanız, tarama ve takip konusunda daha hassas olmalısınız.
· Cinsiyet ve Yaş: Kadın olmak en büyük risktir ve risk, 50 yaşından sonra belirgin şekilde artar.
· Genetik Yatkınlık: Ailede (özellikle birinci derece akrabalarda) meme veya yumurtalık kanseri öyküsü olması veya BRCA1/BRCA2 gibi gen mutasyonları taşımak riski ciddi oranda yükseltir.
· Hormonal Geçmiş: Erken adet görme (12 yaş öncesi) ve geç menopoza girme (55 yaş sonrası), kadının östrojen hormonuna maruz kaldığı süreyi uzatır ve bu da riski artırabilir.
· Üreme Öyküsü: Hiç doğum yapmamış olmak veya ilk doğumu 30 yaşından sonra yapmak da riski artıran faktörlerdendir.
· Kişisel Öykü: Daha önce bir memede kanser geçirmiş olmak veya memede yüksek riskli iyi huylu lezyon saptanması.
Kontrol Edilebilir Faktörler ve Önleyici Adımlar
Meme kanserlerinin büyük bir bölümü, yaşam tarzı ve çevresel etkenlerle ilişkilidir. Yaşamınızda yapacağınız sağlıklı değişikliklerle riskinizi azaltmanız mümkündür.
· Sağlıklı Kilo Yönetimi: Özellikle menopoz sonrası dönemde aşırı kilo veya obezite, yağ dokusunun östrojen üreterek riski artırması nedeniyle büyük bir risk faktörüdür. İdeal kilonuzu korumak kritiktir.
· Düzenli Fiziksel Aktivite: Hareketsiz yaşam tarzından uzak durun. Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta (tempolu yürüyüş gibi) egzersiz yapmak, riski anlamlı ölçüde azaltır. Fiziksel aktivite, östrojen ve insülin seviyelerini dengelemeye yardımcı olur.
· Beslenme Bilinci: Akdeniz tipi beslenmeyi (bol sebze, meyve, tam tahıl ve zeytinyağı) benimseyin. İşlenmiş gıdalardan, aşırı şekerden ve hayvansal yağlardan mümkün olduğunca kaçının.
· Alkol ve Sigara: Alkol tüketimini sınırlandırın, hatta mümkünse tamamen bırakın. Sigara kullanımı da meme kanseri riskini artırdığı için sigarayı bırakmak temel bir adımdır.
· Emzirmenin Koruyucu Etkisi: Anne adayları için uzun süreli emzirmenin (6 ay ve üzeri) meme kanseri riskini düşürücü etkisi bilimsel olarak kanıtlanmıştır.
· Hormon Tedavileri: Menopoz sonrası uzun süreli (5 yıldan fazla) kombine hormon replasman tedavisi kullanımından kaçının; zorunlu hallerde doktor kontrolünde en kısa süreyle ve en düşük dozda kullanın.
