Güneş Çarpması Belirtileri ve Tedavisi

Güneş çarpması bireyin uzun süre boyunca yüksek sıcaklık altında kalmasından veya vücudun aşırı derecede ısı üretmesinden dolayı ortaya çıkan bir tablodur.

İnsanda ısı dengesini sağlayan merkez beyinde hipotalamus bölgesidir. Böyle bir durumda bu merkez devre dışı kalmaktadır. Buna bağlı olarak vücut normal sıcaklığına dönebilmek için yeterli miktarda ısı kaybedemez, vücut sıcaklığı çok artar ve organları tahrip eder.

Güneş çarpması genelde 40 derecenin üstündeki havalarda gözlenir. Bazı özel durumlarda ki bunlar; çocuklar, yaşlılar ve hastalarda 40 derenin altında ortaya çıkabilir. Güneş çarpmasının ilk bulgusu vücuttan sıvı ve tuz kaybı ile ortaya çıkan sıcak bitkinliğidir. Bu bulguların ilerlemesi ile güneş çarpması bulguları ortaya çıkar.

Normal bir insanın, sıcak ortamda deri yüzeyi genişleyerek kan akışı artar, terleyerek ve solunum yolu ile sıcak havayı atarak ısıyı dengeler. Bu mekanizma bazı durumlarda çalışmaz ve güneş çarpması bulguları oluşur.

Güneş çarpması çok yüksek ısılara maruz kalındığında ortaya çıkar.Yaz aylarında uzun süre güneş altında çalışılması ve denizde güneşlenilmesi sonrasında ortaya çıkabilir.

Nemli havalar terlemeyi azaltıcı bir faktördür. Vücut ısısını arttırır, yine fazla alkol tüketimi kalın giyinmek, aşırı yemek yemek, güneş çarpmasını arttırır. Güneş çarpmasında vücuttaki su kaybının yanında sodyum ve klor kaybı çok önemlidir.

Uzun süre güneş altında kalan herkes güneş çarpmasına maruz kalabilir. Fakat özellikle aşağıda belirtilen durumlarda risk daha çoktur:

• Çocuklar
• Yaşlılar
• Kalp hastaları (Hiper tansiyon, Ritim bozukluğu)
• Diyabet hastaları
• Alkol bağımlıları
• Doğuştan terleme bozukluğu olan bireyler
• Bazı ilaçlar
• Sıcağa karşı hassas insanlar
• Maraton koşucuları ve ağır spor yapanlar
• Alzheimer, Parkinson ve akıl hastalığı olanlar

Güneş Çarpmasının Belirtileri

• Sıcak ve kuru cilt
• Terleme
• Hızlı nabız
• Baş ağrısı
• Kas krampları
• Ciltte renk değişikliği
• Hızlı nefes alıp verme
• Göz bebeklerinde büyüme
• Uyuklama ve sersemlik hali
• Tutarsız konuşma
• Şaşkınlık
• Sinirlilik
• Hayal görme
• Çevreyi tanımaması
• Havale geçirme
• Bilinç kaybı

Güneş Çarpması Tedavisi

Güneş çarpması acil tedavi edilmesi gereken bir durumdur ve hastane ortamında tedavi edilmesi önerilir. İlk amaç, hızlı bir şekilde vücut ısısının düşürülmesi olmalıdır.

1. Hastanın elbiseleri çıkartılıp hasta soğuk su banyosuna sokulur. Buna imkanınız yoksa, hasta ıslak bir bezle sarılır kollara ve bacaklara soğuk uygulaması yapılır. Özellikle soğuk bez koltuk altlarına ve kasıklara uygulanmalıdır, serin ortama çekilip, müdahale yapılmalıdır. Vantilatör yardımıyla da soğutma yapılabilir.
2. Kan akımının beyne gitmesi için ayaklar yukarı kaydırmak faydalıdır.
3. Kol ve bacaklara masaj yaparak beyne soğuk kanın geçmesi sağlanmalıdır.
4. Hastanın bilinci yerinde ise azar azar su içirilmelidir. Tuzlu ayranda olabilir.
5. Hastanın ateşinin makattan 38.5 dereceye kadar düşürülmeye çalışılmalıdır. Hastane ortamında ise hastalara damardan sıvı tedavisi de eklenmektedir.
6. Ateş dürücü vermenin faydası yoktur.

Sıcak bitkinliği ihmal edilmezse hayati tehlike arz etmez ama güneş çarpması doğru bir tedavi uygulanmazsa ölümcül seyredebilir. Eğer tedavi başarılı olmaz ise yarım saat içinde hasta kaybedilebilir. Şiddetli geçirilen bir ataktan sonra bazı hastalarda kalp ve böbrek yetmezliğinden dolayı günler sonra bile ölümler gözlenebilir.

Bu nedenle kaybedilen su ve tuz yerine konulmalıdır. Takriben günde en az 2-2.5 litre sıvı tüketilmeye özen gösterilmelidir. Susamak her zaman vücudun sıvı ihtiyacını göstermeyebilir. İdrar rengi daha güvenilir bir göstergedir. İdrarın koyu sarı renkte olması vücutta su eksikliğini gösterir.

Yazın özellikle açık renkli pamuk veya ketenden yapılmış bol giysiler tercih edilmelidir.